More uit Melkbos

Skrywende as een van die familie-in-die-tronk-garde wat die huidige generasie joernaliste betref (hulle weet van ons oues, maar erken nie graag die band nie!) moet ek waak om nie, as die kans hom voordoen, my te skerp oor vreemde hedendaagse praktyke uit te laat nie. Ek vermy graag die indruk dat ek byltjies slyp. Daarom probeer ek my betoog besadig stel.

Iemand moet egter die fluitjie blaas oor die onbehoorlike muur van stilswye ná die skielike terminering in raaiselagtige omstandighede van me. Liza Albrecht se dienste by Media24. Dié swye het ernstige moreel-etiese implikasies vir veral Afrikaanse koerante – die dagblaaie én Rapport.

Me. Albrecht is immers ‘n groot vis in die bedryf wat in November 2008 met fanfare op 34-jarige leeftyd bevorder is tot eerste vroulike redakteur van Rapport. Onthou, selfs die gedugte Rykie van Reenen was net redakteur in waarnemende hoedanigheid. Skaars drie jaar later is me. Albrecht onseremoniëel uit die redakteurstoel geskuif en het sy hoof van die Afrikaanse koerante se digitale platform geword. Die koerante se internet-aanbod sou voortaan haar nuwe verantwoordelikheid wees.

Oornag is dié hoëprofiel-dame egter nou ook uit haar nuwe pos, en sak en pak weg by Media24. Fluisteringe raak redelik algemeen oor die een of ander “insident” met ‘n ongemagtigde persmotor. Maar Media24 se koerante rep geen woord. Die verduideliking is dat ‘n “ooreenkoms” met me. Albrecht hul arms afkap.

Oppervlakkig gesien, hou só ‘n komplot van geslotenheid wedersydse voordele in, omdat me. Albrecht se val vir haar én Media24 ‘n diepe verleentheid moet wees. Vir die direksie beteken dit dat die onwysheid van ‘n avontuurlike eksperiment op topvlak finaal aan die kaak gestel is.

Ongelukkig word ‘n vername beginsel egter aangetas as ‘n mediamaatskappy sy eie en senior personeel se verleentheid per ooreenkoms kan verdoesel. Vir nuus geld immers net een maatstaf: nuuswaarde – nooit wie die potensiële slagoffers van slegte publisiteit ken of watter “kontakte” hulle het nie. By vorige geslagte is ingedril dat sulke dubbele maatstawwe ten enemale ongerymd is.

Geneva Overholster, redakteur van die Amerikaanse Des Moines Register, se indiskresies met haar adjudant en die gevolglike dubbele egskeiding is bv. in die 80’s teen haar wens deur haar eie koerant onthul (sien my boekie Flaters en Kraters). Dit is ‘n moeilike maar die enigste eerbare weg.

Kortom: skram koerante weg van interne nuus wat te “sensitief” is, gee hulle hul morele reg prys om oor andere se skandes en skades te berig, soos Rapport, ook in me. Albrecht se skof, nog nooit geskroom het om te doen nie. Jammer om dit so brutaal te stel. Dit is soos dit is.

Handhaaf jy ‘n ander standaard, diskrimineer jy blatant. Gapende afgronde van potensiële misbruik gaan oop. Nou kan ‘n redakteur of een van die gesin bv. van winkeldiefstal aangekla word. Dit kan maar snippermandjie toe, want ‘n presedent van bevoordeling bestaan.

‘n Tweede beginsel is op die spel. Dit is dat geen bestuurder, hoe oppermagtig ookal, ooreenkomste durf aangaan wat die reg van die maatskappy se koerante op publikasie van wettige nuus wegteken nie. Die redakteur moet die enigste finale arbiter wees oor wat hy (of sy) publiseer of nie, anders kapituleer hy (of sy) vir altyd sy (of haar) gesag en geloofwaardigheid.

‘n Klassieke geval in die Suid-Afrikaanse joernalistiek was kort ná die ontstaan van Rapport meer as 40 jaar gelede. Willem Wepener, ‘n redakteur met staal in sy murgpype, moes, met die koerant reeds op die rolpers, sy voet teen Marius Jooste, Perskor se grootbaas, dwars sit. Jooste wou die redakteur verbied om ‘n berig oor Perskor te publiseer, en het geweier dat die rolpers begin draai. Wepener het onwankelbaar soos ‘n rots bly staan. Jooste was die een wat moes kopgee.

Tobie Boshoff, senior redaksielid, se woorde was betekenisvol: ”Vanaand is Rapport gered. As Willem Wepener geswig het, het ek hierdie koerant net ses maande gegee.” Gielie de Kock het verklaar: “Vanaand het ons gesien wie is die baas van hierdie koerant en dit is nie Marius Jooste nie. Vanaand is Rapport gemaak.”

Ek wil nie moedswillig wees nie. Maar ek is bevrees joernaliste wat hulle deur hul besture laat muilband oor kwessies wat diepgewortelde joernalistieke beginsels aansny, bring daarmee hul verbondenheid tot persvryheid in die gedrang. Hoe kan jy duisende woorde skryf, plakkate swaai, dreunsing en toi-toi teen die Regering se “muilbandwet” maar jou eie bestuur se willekeurige inbreuk op die vrye vloei van inligting stoïsyns duld?

Deel dit: